Het fotograferen van zandduinen kan een zeer productieve fotografische onderneming zijn als je een stuk woestijn vindt dat afgelegen genoeg is om niet elke centimeter ervan te bedekken met voetafdrukken. In dit artikel laat ik je mijn favoriete plek zien om duinen te fotograferen, en geef ik tips over hoe je het meeste uit dit zanderige onderwerp kunt halen.
De Verenigde Staten hebben hun deel aan spectaculaire duingebieden. Je vindt ze ook in Zuid-Amerika – Huacachina is er een voorbeeld van. Als je aan Azië denkt, denk je misschien aan de Gobi-woestijn, en voor het Midden-Oosten aan het Lege Kwartier. Voor Afrika klinken de Namib-woestijn en de Sahara misschien bekend in de oren. Voor Europa daarentegen zijn er niet zo veel duingebieden, wat ik positief zou noemen in de context van de klimaatverandering.
Maar als landschapsfotograaf was ik toch op zoek naar een met zand bedekt landschap om niet te ver weg te fotograferen. Ik vond het in Marokko, op slechts 3 uur vliegen van Midden-Europa. Het heeft twee grote duinvelden. Sommigen van u zullen al gehoord hebben van de Erg Chebbi bij Merzouga. Je kunt er vanuit Marrakech met de auto in ongeveer negen uur komen via de Dadés-kloof, of met de bus in twee dagen via Casablanca. Daar vindt u hotels die dicht genoeg bij de duinen liggen zodat u zo de woestijn in kunt lopen. Voor een unieke ervaring kunt u overnachten in een van de Berberkampen in de woestijn. Dat vergroot uw kans om zelf een uitzicht te vinden.
Erg Chigaga
Toen ik Marokko in 2019 voor het eerst bezocht, wilde ik verder weg van de bewoonde wereld. Na wat onderzoek, leerde ik dat er naast de Erg Chebbi, een woestijn dicht bij de zuidelijke grens van Marokko is genaamd de Erg Chigaga. Het beslaat een gebied van ongeveer 35 bij 15 kilometer, kan alleen worden bereikt met 4×4 voertuigen, en er zijn geen hotels. Als u besluit de Erg Chigaga te bezoeken, zult u meestal verblijven in een van de Berberkampen in het gebied.
Toen ik mijn reis naar de Erg plande, was mijn eerste doel om het juiste kamp te vinden. Er zijn verschillende opties, maar niet elk daarvan ligt op een plek waar je uit de tent kunt lopen en foto’s kunt gaan maken. Ik zocht een kamp dicht bij enkele van de grotere duinen, zodat ik daarheen kon wandelen voor zonsopgang en zonsondergang. Op Google Earth heb ik geprobeerd de beste kampen te vinden – je kunt ze zelfs zien als je dicht genoeg inzoomt.
Op deze manier vond ik het kamp Al Koutban. Het ligt midden in de duinen, met de hoogste duin van de Erg Chigaga op slechts 45 minuten lopen. Je boekt meestal een tour met een of twee stops onderweg om er te komen. Ik deed dat met Wild Marokko, en ik vond de ervaring zo leuk dat ik begin 2020 terugkwam om samen met hen een fotografieworkshop te doen.
Helaas ben ik door de pandemie sindsdien niet meer terug geweest. Maar ik kan niet wachten om in de toekomst weer naar de woestijn te gaan. Vooral als je niet van drukke gebieden houdt, is het de juiste plek om heen te gaan. Er gaat niets boven het zitten op de top van een afgelegen duin, uitkijkend over de omringende zee van zand en luisterend naar het gefluister van de wind.
Hoe duinen te fotograferen
De beste manier om de woestijn te fotograferen is een hoog uitkijkpunt te vinden dat je een 360° zicht geeft op het omringende landschap. Dat is ook de reden waarom ik het kamp Al Koutban heb gekozen. Het is omringd door verschillende hoge duinen, die ik elke zonsopgang en zonsondergang beklom om mijn onderwerpen te vinden.
Fotograferen vanaf een hoog uitkijkpunt stelt je in staat je camera naar beneden te richten en minder lucht op te nemen op die onbewolkte dagen die je vaak in de woestijn zult krijgen. Zoek een heuvelrug en gebruik die als een leidraad die de kijker naar beneden leidt in de zee van zand. Wanneer het licht van opzij op die richel valt, krijg je een prachtig spel van licht en schaduw dat de kijker zal blijven boeien.
Om het volledige fotografische potentieel van een woestijn zoals de Erg Chigaga te benutten, moet je ook een lange lens in je arsenaal hebben. Als je inzoomt op verre duinen, vind je ontelbare onderwerpen. Je kunt de lucht volledig buitensluiten en je kader uitsluitend vullen met de vormen en gedaantes om je heen. Als je dit doet, probeer dan grote duinen te vinden die als hoofdonderwerp kunnen dienen en breng ze in evenwicht met soortgelijke, kleinere duinen in de verte. Dat creëert diepte in zo’n foto.
Het beste licht om de duinen te fotograferen is net na zonsopgang en voor zonsondergang. Als de zon dicht bij de horizon staat, kust haar licht alleen de top van de duinen. Het creëert mooie lijnen en vereenvoudigt de scène door donkere gebieden te introduceren met minder detail. Je kunt dit licht gebruiken door onder een hoek van de zon te fotograferen, zoals in het voorbeeld hierboven, of je kunt je camera rechtstreeks op de zon richten om meer drama te creëren.
Als je geluk hebt en de nevel boven het landschap niet zo dik is dat het de zon opslokt voordat die achter de horizon verdwijnt, kun je ook meemaken dat de woestijn rood kleurt vlak voordat de zon weg is.
Het is prachtig om deze verandering van kleuren te zien terwijl de schaduwen langer en langer worden. Maar daar hoeft het niet bij te blijven. Het mooie van afgelegen plaatsen zoals de Erg Chigaga is het gebrek aan lichtvervuiling. Daarom moet je niet meteen na zonsondergang je spullen inpakken. Als je ongeveer 90 minuten langer wacht, kun je een nachthemel ervaren die je maar op een paar andere plaatsen zult vinden.
Als je besluit om de nachtelijke hemel in de woestijn te fotograferen, moet je voorzichtig zijn. Overdag door de duinen navigeren is al moeilijk, maar nadat de zon is ondergegaan, verlies je snel alle oriëntatie. Blijf voor de zekerheid dicht genoeg bij het kamp om niet te verdwalen. Markeer bovendien het kamp en je fotolocatie op Google Maps. Het zal u helpen uw weg te vinden in het donker. Als u van plan bent om verder weg gelegen gebieden te verkennen, is een gids misschien de beste optie.
Nomaden en Dromedarissen
Veel kampen in de Erg Chigaga werken samen met nomaden die in het gebied wonen. Als je daar verblijft, krijg je meestal een kameelrit aangeboden. De nomaden komen dan naar de kampen en verzorgen begeleide kamelentochten naar verschillende zonsonderganglocaties. Ik had geen zin om op een kameel te rijden, maar ik wilde wel een nomade met zijn karavaan dromedarissen in het gouden licht fotograferen.
Bij mijn tweede bezoek aan het kamp Al Koutban heeft Wild Marokko dit voor mij en de deelnemers aan mijn workshop geregeld. Het was een onvergetelijke ervaring, en we waren in staat om een aantal verbazingwekkende woestijnfoto’s te maken. Het maken van zulke foto’s vereist planning. Als je ooit de Erg Chigaga bezoekt en de gelegenheid hebt voor zo’n fotoshoot, verken dan zowel de bergkammen waarop je de karavaan wilt laten lopen als het uitkijkpunt van waaruit je hem zult fotograferen.
Ik wilde de lucht in die foto’s uitsluiten, dus moest ik een uitzichtpunt zoeken dat hoger in de duinen lag dan de bergkam waarop Mohamed en zijn dromedarissen die avond zouden lopen. Ik gebruikte ook PhotoPills tijdens het scouten om me te helpen vooraf te visualiseren waar de zon zou staan tijdens de opname en om te anticiperen op de oriëntatie van de schaduwen in de uiteindelijke beelden.
Woestijnfoto’s bewerken
Zelfs op een afgelegen plek als de Erg Chigaga, zul je voetafdrukken in het zand tegenkomen. Na enkele dagen zonder wind, zullen de mensen in de verschillende kampen tijdens hun verkenningstochten sporen door de woestijn trekken. Om die te vermijden, zul je steeds dieper de Erg in moeten lopen of gebruik moeten maken van de bewerkingstechnieken die ik in een eerder artikel heb gedeeld. Een mix van klonen en frequentiescheiding is meestal voldoende en kan nuttig zijn voor elke fijne structuur die je wilt opruimen.