De ultieme vaardigheid van de fotograaf – van de kunstenaar – is de esthetiek te scheppen van de scène die zich “op het moment” voor hem afspeelt. De Natural Landscape Photo Award is misschien wel de belichaming hiervan, waarbij minimale beeldmanipulatie is toegestaan, terwijl de World Press Photo een ethische code heeft. Dus straight-out-of-camera (SOOC) moet wel het toppunt van bekwaamheid zijn, nietwaar? Of zit er meer achter het begrip wat een beeld is en waar de vaardigheid ligt om het te maken?
Fotografie is eenvoudig. Je registreert licht (d.w.z. telt fotonen) van de scène voor je om een permanent 2D beeld te creëren. Dit vereenvoudigt natuurlijk de opvatting dat we de scène die we zien met onze ogen dupliceren, wat we nooit kunnen, niet in het minst omdat het menselijk oog opmerkelijke mogelijkheden heeft. Niet alleen dat, maar het werkt meer als een videostream, waarbij onze hersenen voortdurend verwerken wat we “zien”.
In feite zou ik zo ver willen gaan om te zeggen dat het statische beeld een onvervreemdbare schending is van hoe wij de wereld waarnemen. John Berger (in Een andere manier van vertellen) herkende dit met zijn concept van hoe lang een beeld “spreekt”. Wij impliceren onbewust tijd in elk beeld dat we zien en nemen waar wat net voorbij is en wat nog zal komen.
Henri Cartier-Bresson begreep dit impliciet in zijn streven naar het “beslissende moment”. Hoe clichématig deze term ook is geworden, hij zegt dat als er een tijdselement in een scène zit, er een tijdstip is dat ons in staat stelt te begrijpen wat er zojuist is gebeurd, maar dat, wat nog belangrijker is, welsprekend is voor wat er staat te gebeuren. Het is het meest esthetische beeld dat je kunt vastleggen, maar om dat punt te bepalen – misschien zonder het voordeel van de 4K-fotomodus van Panasonic – moet je de camera wel heel behendig hanteren.
Natuurlijk wordt dit alles moeilijker als je eenmaal rekening houdt met de belichting en de beperkte mogelijkheden (vergeleken met het oog) van de camera. Het bereiken van de juiste scherptediepte en een snelle sluitertijd is moeilijk en in de wereld van de handmatige filmcamera’s was er een aanzienlijke vaardigheid vereist om alleen al een goed belichte foto te krijgen, laat staan een die je esthetiek raakt, wat de reden is waarom het werk van goede persfotografen zo gewild was, vooral als er beperkte post-productie nodig was.
Post-Production
Maar daar is dat woord binnengeslopen: post-productie. In de digitale wereld is er een duidelijke afbakening met post-productie; je downloadt je raw-bestand en neemt het op in je verwerkingsworkflow en past het naar hartelust aan. De filmwereld heeft echter altijd post-productie gekend en dit wordt niet beter geïllustreerd dan door Ansel Adams, die “het negatief [as] de partituur, en de afdruk de voorstelling.”
Adams maakt ook de overstap van de persfotograaf naar de beeldende kunstfotograaf. Het is een relevant punt omdat de journalist zich bezighoudt met realisme – de wereld zoals die is – en brandpuntsafstand en belichting zou kiezen om dit het best te bereiken. De beeldende kunstfotograaf zal een andere reeks criteria – en technische keuzes – als uitgangspunt hebben. Zoals in de inleiding duidelijk is gemaakt, wordt bij sommige fotoprijzen een beperkte nabewerking voorgeschreven, terwijl andere prijzen gericht zijn op uitgebreide manipulatie en gebruik maken van technieken zoals compositing.
Pre-Productie
Maar buiten het domein van wedstrijden en prijzen, waar vaak strikte regels gelden (die kunnen vereisen dat het originele onbewerkte bestand wordt ingediend), blijft het idee bestaan dat SOOC het toppunt van fotografische vaardigheid is, eenvoudigweg omdat het een zekere mate van meesterschap vereist om de compositorische en technische elementen op elkaar af te stemmen in een elegante foto. En daar zit natuurlijk een kern van waarheid in doet moet de camera op de juiste plaats staan om de scène die je wilt vast te leggen.
Pre-productie vereist een actieve selectie van de brandpuntsafstand om het gezichtsveld te controleren, naast creatieve keuzes van scherptediepte en sluitertijd, terwijl ook nog aan de belichtingseisen moet worden voldaan. Het is een delicate evenwichtsoefening, maar is SOOC het antwoord op de fotografische vraag?
Wanneer je op de achterkant van een camera klikt om te zien wat je hebt vastgelegd, ben je niet kijken naar het onbewerkte bestand. In feite kiezen veel fotografen niet om helemaal geen raw op te nemen, maar in het begin de voorkeur te geven aan een JPEG. Vergeet niet dat een camera eigenlijk alleen maar fotonen registreert en dat die tellingen in het onbewerkte bestand worden opgeslagen. De camera moet die fotonen efficiënt op de sensor vastleggen, alvorens de tellingen zo snel mogelijk naar de geheugenkaart te sturen. Het is een delicate evenwichtsoefening wanneer je te maken hebt met beelden in hoge resolutie, mogelijk met hoge beeldsnelheden.
Vergeet ook niet dat een camera slechts één sensor erin, geen drie. Waarom is dit belangrijk? Computers gebruiken kleurmenging om het volledige kleurengamma te creëren dat onze ogen kunnen zien; de basis hiervoor is rood, groen en blauw. De sensor van de camera is eigenlijk gevoelig voor al het zichtbare licht en een kleurenfilter array (CFA) zit over de sensor heen en laat alleen rood, groen of blauw door op pixel-per-pixel basis. De Bayer CFA is de meest gebruikelijke indeling, hoewel Fuji zijn eigen ontwerp gebruikt op de X-Trans sensor. Wat hierdoor in het ruwe bestand wordt vastgelegd, is een onvolledige, door elkaar gehusselde “foto” van rode, groene en blauwe pixels. Het de-mosaicing proces scheidt de rode, groene en blauwe pixels in afzonderlijke lagen en interpoleert vervolgens de waarden in elke pixel van elke laag.
Dat is een heleboel preproductie en je hebt het beeld nog steeds niet “gezien”. Bij het “chimpen” van het scherm produceert de camera gewoonlijk een JPEG met lage resolutie, gebruikmakend van de standaard beeldstijlinstellingen, alvorens deze op het LCD-scherm weer te geven, samen met het histogram dat van dit beeld wordt gemaakt.
Bestaat er zoiets als “zuivere” fotografie?
De workflow van de camera laat eigenlijk zien dat er niet alleen sprake is van pre-productie, maar ook van post-productie bij het maken van een in-camera JPEG of quick look op de achterkant van de camera. Op dezelfde manier als filmfotografen meer speelruimte hadden in het negatief tijdens de ontwikkeling, zo heeft de digitale fotograaf meer speelruimte in het werken met het ruwe bestand om zijn eigen visie te creëren uit de pixels die hij vastlegde.
Het onbewerkte bestand bevat het geheel van het fysiek vastgelegde licht en markeert dus de reikwijdte van wat ermee kan worden bereikt. Je kunt dit verder uitbreiden – zoals smartphones hebben gedaan – met Computational Raw, dat een enkel bestand creëert uit meerdere inputs en de natuurlijke progressie is van onbewerkte beeldvorming. Tot op zekere hoogte is er een knipoog naar pre-productie in fotografische prijzen, aangezien ze doorgaans eenvoudige globale beeldaanpassingen mogelijk maken naast correcties zoals het verwijderen van stofvlekken.
Wat opvalt aan SOOC is dat het eigenlijk meer gaat om opportuniteit. Wat je wint aan onmiddellijkheid en snelheid bij de productie, verlies je aan controle over het uiteindelijke resultaat: fotograferen in JPEG betekent dat je de camera laat beslissen hoe je je foto produceert. Dit leidt tot twee voor de hand liggende eindgebruiken.
Ten eerste zijn er diegenen die zich zorgen maken over elke pixel en die tethered fotograferen; je omzeilt het in-camera productiesysteem, gebruikt het als een capture apparaat en stuurt de pixels rechtstreeks naar een computer. De voor de hand liggende nadelen hebben te maken met draagbaarheid, maar je behoudt de controle en je krijgt het ruwe beeld onmiddellijk in je post-productie omgeving.
Ten tweede, voor wie snelheid belangrijk vindt – zoals sportfotografen – kan de camera door over te schakelen op JPEG de raw-opslag omzeilen en meteen in-camera productie toepassen. Dit is veel sneller, maar je verliest wat controle over de productie.
Dit benadrukt een belangrijke vraag en een belangrijk punt. Ten eerste, zullen camera’s ooit genoeg verwerkingssnelheid hebben om JPEG-achtige opnames te bieden met raw? In de strikte zin, misschien. Pro-spec camera’s hebben de neiging om resolutie op te offeren ten gunste van snelheid, maar ze zijn nog steeds niet snel genoeg. Als je een 12-megapixelcamera zou kunnen kopen die raw-beelden kan maken met JPEG-snelheid, zou je die dan kopen?
Ten tweede benadrukt het de zwakke punten met in-camera verwerking en hoe vertrouwd eindgebruikers aan het worden zijn met beeldverwerking op hun telefoons, of het nu gaat om ruwe bewerking via apps als Snapseed of filters en stickers via Snapchat. Misschien wijst dit alles er gewoon op dat fotografen willen dat camera’s meer smartphone-achtig worden qua ervaring, maar met de kwaliteit van full-frame.
Dit alles brengt ons terug bij Ansel Adams: het vastleggen van de foto legt de basis, maar om een beeld van uitstekende kwaliteit te produceren heb je in meer of mindere mate post-productie nodig. Beide aspecten van de fotografische workflow vereisen vaardigheid, maar misschien is de drempel voor digitale postproductie lager (dan voor film) en zijn er meer opties beschikbaar.
SOOC neemt gewoon het gemaakte beeld en past de vaardigheden van de camerafabrikant toe in pre- en post-productie om het uitvoerbestand te creëren. Soms is dat wat je wilt, maar soms ook niet.
Image credits: Foto’s van Depositphotos