Het is iets waar we allemaal naar op zoek zijn. Het lijdt geen twijfel dat sommige fotografen fantastisch zijn in wat ze doen, maar zelfs de besten maken niet elke keer een geweldige foto. Is er dan een geheime formule om er een te maken?
Misschien moeten we beginnen met de onmogelijke taak om te definiëren wat een geweldige foto is en wat niet. Er is een enorme subjectiviteit in de definitie van grootsheid; het betekent veel verschillende dingen voor verschillende mensen. Er is een verschil tussen een geweldige foto en een beroemde foto, vooral omdat de roem van een foto in de moderne tijd meestal van korte duur is. Foto’s hebben een culturele impact door viraal te gaan, maar worden al snel vervangen door de volgende foto, en de eerste wordt een verre herinnering. Echte grote foto’s doorstaan echter de tand des tijds.
Er is ook een groot verschil tussen een geweldige foto en een technisch perfecte foto. Hoewel de technische perfectie van een foto geweldig kan zijn, is het geen voorwaarde voor een geweldige foto dat dit zo moet zijn. Dat betekent niet dat we de technische aspecten van fotografie niet moeten leren; dat moeten we wel. Maar velen geloven dat technische perfectie het laatste woord is bij het maken van geweldige foto’s. Sterker nog, veel fotowedstrijden van laag niveau worden voornamelijk beoordeeld op hun technische verdiensten in plaats van op hun meer kritische creatieve aspecten. Bijgevolg vergeten de juryleden vaak te kijken naar de artistieke boodschappen die de fotograaf heeft overgebracht.
Er zijn natuurlijk foto’s die hun grootsheid hebben bereikt door hun technische perfectie. Ansel Adams, bijvoorbeeld, schoot en ontwikkelde landschappen met een perfecte belichting. Een van de originele afdrukken van Moonrise Hernandez, New Mexico werd in 2021 op een veiling verkocht voor 819.400 dollar, en hij maakte tijdens zijn leven meer dan 1300 afdrukken van die foto. Maar ik vraag me wel af of dat beeld vanwege Adams’ naam als geweldig wordt bestempeld. Ik vermoed dat er mensen zullen zijn die even technisch perfecte foto’s hebben gemaakt die niet dezelfde erkenning krijgen.
Stel dat we kijken naar hoe goed veel foto’s tegenwoordig gemaakt zijn. In dat geval zou men kunnen stellen dat het beeld van Adams, indien vandaag genomen, zou verbleken bij de 1,7 biljoen beelden die alleen al dit jaar zijn gemaakt. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de fotografie zoveel vooruitgang heeft geboekt en zo productief is geworden dat ze als alledaags wordt beschouwd. Toch zullen weinigen ontkennen dat het een geweldige foto is. Dus misschien heeft zijn plaats in de geschiedenis bijgedragen aan zijn grootsheid. Dat gekoppeld aan Adams beroemdheid binnen de fotografische wereld. Met andere woorden, naast de technische perfectie, helpt de historische context van die foto en de bekendheid van de fotograaf die foto groot te maken.
Dan is er ook nog de groepsdruk. Sommige fotografen worden met heilige eerbied behandeld. Het lijkt godslasterlijk om te suggereren dat een foto van hen niet deugt.
Compositie is een complex onderwerp, en er komt veel meer bij kijken dan de simpele ideeën achter de voor de hand liggende plaatsing van onderwerpen in een kader. Een goede plaatsing betekent dat er over nagedacht is. Die gedachte kan bewust of onbewust zijn, maar het is zelden het blind volgen van een of andere formule, zoals de regel van derden, symmetrie of de gulden snede. Een goede foto maakt vaak gebruik van een compositietechniek om een effect te bereiken dat past bij het onderwerp. Zo zal een diagonale opstelling spanning toevoegen en kan deze worden toegepast waar die spanning gewenst is, terwijl symmetrie rustgevender kan zijn in een foto.
Sommige fotografen gebruiken regelmatig compositietechnieken die continuïteit toevoegen in hun oeuvre. Cartier-Bresson, bijvoorbeeld, streefde gedurende zijn hele carrière de gulden snede na, en zijn nadruk hierop was veel belangrijker dan een nauwkeurige belichtingscontrole. In tegenstelling tot Adams verwierp hij na verloop van tijd de donkere kamer technieken en concentreerde hij zich op pure fotografie, waarbij hij de nadruk legde op de plaatsing van onderwerpen in het kader en het beslissende moment.
Neem als voorbeeld zijn beroemdste opname, Achter het Gare Saint-Lazare. De meeste fotografen van vandaag zouden er niet naar streven om het hoofdonderwerp enigszins wazig weer te geven. Maar die foto gaat over dat beslissende moment. Hij legt de fractie van een seconde vast voordat de man in het water stapt. Het laat zien dat bewegingsonscherpte kan werken. Je zou kunnen zeggen dat het een technische fout is, maar dat doet er niet toe, want daar gaat de foto niet over; dat is irrelevant.
Eén ding dat beide foto’s hebben is een verhaal. Voor mij gaat de foto van Adams over het maanlicht dat de sneeuw, de stad en het kerkhof verlicht, terwijl de foto van Cartier-Bresson gaat over de man die op het punt staat een natte voet te krijgen. Ik zeg “voor mij” omdat bij elk fotografisch verhaal de interpretatie persoonlijk is, en je tussen die twee foto’s iets heel anders kunt lezen. Een belangrijke overweging voor de fotograaf is dat de kijker misschien niet hetzelfde verhaal leest in het beeld dat aanvankelijk werd bedacht toen de fotograaf de sluiter losliet. Bovendien kunnen we ons door fotografie- of kunstkritieken laten voorschrijven wat een beeld betekent, maar daar hoeven we het toch niet mee eens te zijn?
Veel goede foto’s roepen een emotionele reactie op. In de kunst wordt erkend dat negatieve emoties krachtiger zijn dan positieve, dus een foto die ons verdrietig of boos maakt zal krachtiger zijn dan een die ons blij maakt.
Een geweldige foto is geen kloon van andere beelden, hoewel ik geweldige foto’s heb gezien die opzettelijk verschillende populaire thema’s parodiëren. Maar een nadeel van de hedendaagse fotografie is dat het een uitdaging is om een uniek beeld te schieten. Er bestaat echter een bijna oneindige combinatie van genres, cameraposities, lichtomstandigheden, onderwerpen, belichtingsinstellingen, brandpuntsafstanden en onderwerpen. Goede foto’s slagen erin die elementen op unieke wijze te combineren.
Geweldige foto’s zijn het resultaat van het harde werk om ze te maken. Ze ontstaan niet zomaar; ze vereisen leren en toewijding aan de kunst. De meeste foto’s die wij geweldig vinden, zijn het resultaat van een leven lang ontdekken. Adams en Cartier-Bresson hebben hun hele leven gestreefd naar perfectie in hun kunst. Zoals bijna alle grote scheppers waren ze gul met hun kennis, nooit egoïstisch en moedigden ze anderen aan.
Een laatste ding dat volledig buiten de controle van de fotograaf ligt, is de subjectiviteit van het publiek. Een foto kan door de fotograaf niet als geweldig worden bestempeld. Het vereist anderen om die titel te geven.
Beschouw ik mijn foto’s als geweldig? Helemaal niet. Een van de geneugten van fotografie is de reis van het voortdurend verbeteren van je werk.