Hoe vaak heb je niet vastgezeten in een fotografische sleur? Als je foto mojo opstond, wegliep en de deur voor je neus dichtsloeg, dan zijn er dingen die je kunt doen om hem terug te laten komen. Het is mij overkomen.
Ik vind het de laatste tijd moeilijk om naar buiten te gaan en foto’s te maken. De bovenstaande foto heb ik meer dan een maand geleden gemaakt. Afgezien van de opdrachten van mijn klanten, heb ik mijn camera sindsdien nauwelijks aangeraakt.
Twee dingen stoppen ons in onze creatieve sporen: motivatie en inspiratie. Als het ons aan motivatie ontbreekt, zullen we steevast geen inspiratie hebben om foto’s te maken. We kunnen echter wel gemotiveerd zijn om er met onze camera op uit te trekken, maar niet kunnen bedenken wat we moeten fotograferen, laat staan hoe we dat moeten doen. Dat gebrek aan inspiratie kan er dan toe leiden dat we onze motivatie verliezen. Die twee zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden in een vicieuze cirkel.
Ik gebruik verschillende benaderingen om mij te enthousiasmeren. Ze zijn niet mijn uitvinding, maar mijn interpretatie van beproefde technieken die ik heb aangepast om te werken voor de fotografie. Andere mensen met wie ik ze heb gedeeld vonden ze nuttig, dus ik hoop dat ze ook voor jou werken.
Dat gebrek aan motivatie en inspiratie kan bij elke creatieve activiteit voorkomen. Naast fotografie schrijf ik (uiteraard) en heb ik te maken gehad met writer’s block. Ik speel ook heel slecht gitaar en kan soms niet bedenken wat ik moet spelen. Bij de eerste twee creatieve activiteiten ben ik contractueel verplicht werk te produceren; niemand zou me betalen om gitaar te spelen. Dus ook al ben ik niet gemotiveerd om beelden te maken of artikelen te schrijven, ik moet het doen, niet alleen uit contractuele noodzaak maar ook omdat ik eten op mijn bord moet leggen.
Naast professioneel fotograferen, fotografeer ik nog steeds puur voor mijn plezier. Maar als het niet noodzakelijk is om mijn camera te gebruiken, wordt het soms veel moeilijker om op gang te komen. Hoewel ik graag op het strand ben of bij het krieken van de dag door de haven kuier, is het veel moeilijker om mijn wekker te zetten en het te doen.
Mijn fotogevoel terugkrijgen
Sommige van de grootste geesten kwamen op hun beste ideeën in hun slaap of tijdens het dagdromen. Einsteins relativiteitstheorie kwam zo bij hem op. JK Rowling kreeg het idee voor de Harry Potter boeken terwijl ze vastzat in een vertraagde trein. De melodie van The Beatles’ liedje “Yesterday” verscheen in Paul McCartney’s slaap. Inspiratie kan voortkomen uit dagdromen. Daarom laat ik me soms inspireren door mijn onderbewustzijn.
Heb je naar de Netflix-serie gekeken of naar de uitstekende Audible-bewerking van Neil Gaiman’s The Sandman geluisterd? Zonder spoilers weg te geven, in één aflevering is er iemand wiens hersenen overuren maken om ideeën te creëren. Dat doen we de hele tijd. Als we ons niet op iets bijzonders concentreren, heeft ons onderbewustzijn vluchtige gedachten die in een flits verschijnen en verdwijnen, ongeveer 60.000 per dag. Net als bij dromen onthouden we de meeste daarvan niet, maar door deze gedachten op te schrijven kunnen we ze bewaren voor later gebruik. Daarvoor hoeven we niet langer een notitieboekje mee te nemen, want smartphones hebben allemaal een notitiecapaciteit. Een idee vastleggen is eenvoudig.
Op deze manier inspiratie vinden is een gewoonte die je voorzichtig moet aanleren; forceren werkt niet. Zitten en van je hersenen eisen dat ze creatieve gedachten ontwikkelen zal de creators’ block verergeren. Maar wandelen in een park en kijken naar de mensen die voorbij wandelen met het zonlicht dat door de bomen schittert, zal ideeën opleveren. Ook aan zee of in een bos zijn, een berg beklimmen of fietsen zal creatieve sappen opwekken. Niet al die ideeën zullen goed zijn, maar sommige wel. Het is noodzakelijk je gedachten op te schrijven of ze vast te leggen in een notitie-app op je telefoon. Anders vergeet je ze.
Door naar deze notities te verwijzen, verschijnen er nieuwe ideeën voor fotografie.
Inspiratie kan ook voortkomen uit het onderzoeken van andermans werk. Het bekijken van foto’s kan ideeën opleveren waarop je kunt voortbouwen. Ik stel niet voor om andermans foto’s te dupliceren; dat is plagiaat. Maar creativiteit werkt door verschillende ideeën te nemen, ze te vermengen en met iets nieuws te komen.
In een recent artikel zei ik dat we moeten fotograferen wat we weten. Maar we kunnen snel zonder ideeën komen te zitten. Als zeegezichtfotograaf ben ik graag alleen op het strand, in weer en wind. De camera opstellen om dat moment vast te leggen roept een buitengewoon speciaal gevoel op en legt een mooie herinnering vast. Elke nieuwe foto is een verbetering van wat ik eerder heb gemaakt. Maar soms krijg ik het “heb dat gedaan, heb dat t-shirt” gevoel. Dan besluit ik iets heel anders te doen. Soms kan gewoon naar een andere omgeving gaan zowel motiveren als inspireren.
Onlangs had ik een reeks klanten die vroegen om te leren over abstracte fotografie. Het is vreemd hoe het werkt als verschillende mensen geheel toevallig om hetzelfde vragen. Dat was een geluk voor mij, want het inspireerde me om weer abstract te gaan fotograferen. De wereld lijkt zo te werken: dingen komen op ons pad, precies op het juiste moment.
Fotografie is zo vaak een eenzame bezigheid. Maar door samen te komen met andere fotografen kunnen we ideeën uitwisselen. Maar je moet wel de juiste mensen kiezen om mee samen te zijn. Je omringen met mensen die je aanmoedigen en respecteren wat je doet, maakt een enorm verschil. Negativiteit kan je creativiteit vernietigen.
Tijd nemen om te lezen over fotografie kan je ook motiveren en inspireren. Boeken zijn duur, en e-readers geven foto’s niet hetzelfde weer als een kwaliteitsafdruk op papier. Tweedehands boekwinkels hebben echter vaak fotografieboeken op de plank staan voor een fractie van de oorspronkelijke verkoopprijs. Ik heb op deze manier enkele echte juweeltjes gevonden, en mijn boekenkast boven mijn computer puilt uit van de oude fotografieboeken.
Muziek is een andere bron van inspiratie. Of het nu rocken is op Queen, luisteren naar de surrealistische teksten van Bob Dylan, of ontspannen op een nocturne van Chopin, de beelden die muziek oproept kunnen ideeën en gevoelens oproepen die je kunt vertalen naar een foto. Andere kunstvormen kunnen ook zo werken; een schilderij van Caravaggio bracht me aan het experimenteren met low-key clair-obscur beelden.
Ik stel ook doelen voor mezelf. Het is verleidelijk om een groot doel te hebben, en het is lonend om dat te bereiken. Maar kleinere doelen stellen die gemakkelijker te bereiken zijn, versterkt mijn gevoel van prestatie en helpt me om door te gaan naar de volgende taak, vooral als ik mezelf beloon bij elk succes. Ik zet wat geld op een andere rekening, om te sparen voor de aanschaf van de volgende lens.
Angst is voor veel mensen een belangrijke motivatiebarrière. Iedereen, van beginners tot professionals, heeft wel eens aangegeven bang te zijn om hun werk in een galerie of op sociale media te publiceren. Ik denk dat het net zoiets is als plankenkoorts. De enige manier om dat te overwinnen is het toch te doen. Wat is het ergste dat kan gebeuren?
Ten slotte, om mijn gebrek aan motivatie te overwinnen, plan ik mijn fotografie. Ik schrijf afspraken in mijn agenda om foto’s te maken, en ik beloof ze na te komen. Iemand anders uitnodigen betekent dat ik moet komen opdagen.
Heb jij nog geheime tips of trucs om jezelf te motiveren of te inspireren om foto’s te maken? Het zou leuk zijn om ze te horen in de commentaren.