Dansers fotograferen kan een van de meest afschrikwekkende fotografische onderwerpen zijn, maar ook een van de meest lonende in termen van de uiteindelijk vastgelegde beelden. Dans kan een onvergeeflijk onderwerp zijn, en tenzij men zich verdiept en probeert de beweging, de choreografie, het stuk en de manier waarop het licht de dansers raakt te begrijpen, zal het moeilijk blijken om bekroonde beelden te maken.
Onder dansfotografie verstaan we meestal het vastleggen van een live dansvoorstelling, of die nu live is of tijdens een repetitie, en niet het vastleggen van gescripte dansbewegingen in een gecontroleerde studiosetting, die controle mogelijk maakt over licht, positie en kledingkeuze van de danser. De stijl die beroemd is geworden door Lois Greenfield kan beter fotografie van de menselijke figuur of anatomische structuurfotografie worden genoemd dan dansfotografie. We beperken ons in deze gids dus tot de definitie van dansfotografie zoals hierboven beschreven.
Inhoudsopgave
Voordat u begint
Dans fotograferen vereist enige planning, contacten met dansgezelschappen en auditoria, en persoonlijke voorbereiding, zoals alle andere soorten fotografie. Maar hoe leg je de momenten in een fractie van een seconde vast die gratie, anatomie, beweging en kracht in danschoreografie onthullen en tegelijkertijd resulteren in schitterende fotografische beelden?
Anticiperen, reflexen, luisteren naar de ritmes, de muziek aanvoelen en de dans begrijpen zijn allemaal belangrijk, net als de basiskennis van choreografie en uitvoerende kunsten. Hoewel dansstijlen variëren, waarbij hedendaagse dans sterk verschilt van ballet of flamenco, is dansbeweging iets wat men leert te voorspellen en waarop men voorbereid is. Door het tempo van de muziek en het samenspel met de dans aan te voelen, komt de fotograaf in een opnamestemming en -zone, en als je je bewust bent van het vocabulaire van dansbewegingen, kun je lezen wat de volgende beweging zou kunnen zijn.
Met ervaring en oefening begin je te leren wanneer een sprong wordt voorbereid, wanneer een bepaalde groepsformatie wordt voorbereid, en wanneer je de sluiter moet indrukken in overeenstemming met de muziek om het publiek niet te storen.
Repetitie of Live?
Wanneer men een dans fotografeert, heeft men meestal de mogelijkheid om ofwel de generale repetitie van het gezelschap te fotograferen, met voorafgaande toestemming van en in overleg met het dansgezelschap zelf, waarmee men in goede verstandhouding moet blijven om onbelemmerde toegang te krijgen, ofwel een van de iteraties van de dansvoorstelling zelf met betalend publiek erbij.
Dansers en dansgezelschappen kunnen notoir moeilijk zijn om contact op te nemen en een langdurige relatie mee te onderhouden, maar het is niet onmogelijk. Men moet vermijden om pro bono te werken of om “zijn portfolio te vergroten”, want dat brengt schade toe aan de industrie zelf en aan collega-fotografen.
Het publiek betaalt geld om van een dansshow te genieten, dus het hameren op de motor van de camera met twintig beelden per seconde zal niet vriendelijk worden ontvangen, noch door de organisatoren van de show, noch door het publiek om je heen, gezien hoe storend het onophoudelijke sluitergeluid is. Hameren is ook een slechte oefening in fotografische compositie en het zoeken naar de beslissende momenten, omdat het overlaten van de beslissing welk beeld te maken aan de motor van de camera zelf resulteert in weinig tot geen controle van de kant van de fotograaf en geen creatieve, assertieve selectie van het moment om de sluiter in te drukken.
In dit opzicht beloofde de spiegelloze cameratechnologie het Walhalla – stil fotograferen bij zeer hoge burstsnelheden door het gebruik van elektronische sluiters, maar men moet voorzichtig zijn vanwege het effect van de “rollende sluiter” die veel opnamen in de war schopt, vanwege de snelle bewegingen die zeer gangbaar zijn in de dansfotografie. Dus hoewel de spiegelloze technologie een wondermiddel belooft, lost het uiteindelijk misschien niet alle problemen op van een luid sluitergeluid in tegenstelling tot de DSLR-technologie.
Generale repetities geven de fotograaf meestal meer speelruimte wat betreft positionering en inbreng bij het fotograferen, maar het is het beste om te overleggen met het dansgezelschap, omdat de meeste generale repetities meer ingetogen zijn en de dansers mogelijk geen volledige make-up en kostuums dragen.
Zoals menselijk is, is het ook mogelijk dat de dansers zich niet volledig uitleven in de geplande danschoreografie om energie te sparen voor de voorstelling zelf en om het risico op blessures voor de hoofdvoorstelling te verkleinen.
Aan de andere kant bieden repetities ook een leer- en planningsmogelijkheid om meer vertrouwd te raken met de toekomstige dansshow en kan men de repetitie gebruiken om te beginnen met het pre-visualiseren van de noodzakelijke shots die moeten worden vastgelegd tijdens de hoofdshow zelf, evenals het plannen van waar te staan, waar de belichting zal worden geplaatst, evenals de kwaliteit ervan, evenals het anticiperen op hoe luid de muziek zal zijn en of het mogelijk zal zijn te fotograferen tijdens de essentiële momenten.
Uitrusting
Dansfotografie is vergelijkbaar met sportfotografie, in die zin dat op de juiste plaats en op het juiste moment zijn met de juiste apparatuur je kansen vergroot om de opnamen te maken die je gepland en gewenst had. Goede sportfotografen weten waar ze moeten staan en waar ze hun lenzen moeten richten, precies waar de actie zich ontvouwt, en hetzelfde geldt voor dansfotografen.
Recht tegenover het middenpodium staan levert andere composities op dan 45 graden aan weerszijden, en ook op ooghoogte staan versus op podiumhoogte levert andere achtergronden achter de dansers op, die ideaal kunnen zijn om ongewenste elementen die je niet in de compositie wilt opnemen, te vermijden of te verbergen.
Lenzen met snelle diafragma’s van f/2.8 en groter zijn een eerste vereiste voor dansfotografie, aangezien de meeste dansshows spotverlichting hebben met zeer zwak achtergrondlicht of praktisch volledige duisternis. Zoveel mogelijk licht op de sensor vangen door een groot diafragma is dus essentieel, met het voorbehoud dat dit dan resulteert in een zeer dun scherptevlak.
De geringe scherptediepte betekent dat de fotograaf betere reflexen, voorbereiding, bewustzijn en betere autofocus mogelijkheden op het camerahuis nodig heeft om ervoor te zorgen dat de dansers of de ingelijste elementen scherp zijn, vooral als men bedenkt dat dit zeer snel bewegende onderwerpen zijn tijdens de dansvoorstelling zelf.
Het type verlichting dat in de meeste dansshows wordt gebruikt is uiterst verwarrend, zelfs voor de meest veeleisende en geavanceerde belichtingsmeters, waarbij zeer contrastrijk licht en vlekken gebruikelijk zijn, samen met wisselende kleurbalans. Wij stellen voor altijd de handmatige modus en meter te gebruiken voor de hoge lichten om te voorkomen dat ze worden uitgeblazen, terwijl de sluitertijd afhankelijk is van de compositie en het gewenste effect (onscherpe beweging of bevroren beweging en/of opzettelijke camerabeweging), en de ISO voor de rest van de belichtingsdriehoek.
Moderne sensoren gaan met sprongen vooruit op het gebied van prestaties bij weinig licht, zodat zelfs bij bijna duisternis bruikbare beelden kunnen worden gemaakt, een verre schreeuw van de dagen van de analoge film. Elke camerasensor met goede prestaties bij weinig licht en ruisbeheersing bij hogere ISO’s tot 12.800 resulteert in een camera die zeer bruikbaar is voor dansfotografie, dus de meeste cameramerken hebben camerabody’s die geschikt zijn voor dit soort fotografie.
Het gebruik van flitslicht tijdens dansshows is streng afgekeurd en in de meeste shows zelfs verboden, omdat flitslicht de prestaties van de dansers direct zou beïnvloeden en hen zou desoriënteren, en bovendien hinderlijk zou zijn voor het publiek. Hoewel het gebruik van een statief is toegestaan, raden wij aan, afhankelijk van de ruimte en de positie van de fotograaf die de dans fotografeert, om ofwel een monopod te gebruiken om stabiliteit te garanderen, of om gewoon uit de hand te fotograferen, omdat dit meer veelzijdigheid biedt, vrijheid om opnieuw te componeren, en om te bewegen in verschillende posities.
Instellingen
De meeste dansvoorstellingen vinden plaats in het donker, waar zelfs moderne geavanceerde camera’s moeite hebben met autofocus of het meten van een “juiste” belichting. Andrea Mohin, beroemd voor het fotograferen van dans voor de New York Timesheeft de neiging dansfotografie te beschrijven als “het fotograferen van een zeer snelle sport waarmee je niet vertrouwd bent, met regels die je nauwelijks kent, in bijna volledige duisternis” – en ze heeft gelijk.
Diafragma’s van f/2.8 of groter zijn essentieel om zoveel mogelijk licht te vangen; het sluiten van het diafragma tot f/4 of f/5.6 zorgt voor een dieper scherpstelvlak, maar kan tot gevolg hebben dat de ISO te hoog wordt om een bruikbaar beeld met aanvaardbare ruisbeheersing op te leveren.
Dans is uiteindelijk een uitdrukking van kinetische energie, dus het vastleggen van beweging, vlucht en vrijheid binnen een dansvoorstelling is bij uitstek waar dansfotografie om draait. De fotograaf moet in gedachten houden hoe het beoogde eindbeeld eruit zal zien.
Een sluitertijd tussen 1/250s en 1/320s zal meestal de meeste dansbewegingen bevriezen met slechts een klein vleugje bewegingsonscherpte; langer dan 1/125s tot 1/250s en bewegingsonscherpte wordt duidelijk, en als men opzettelijk lange sluitertijden, lange belichtingen of opzettelijke camerabewegingen wenst, moet men streven naar sluitertijden in de buurt van 1/10s tot 1/2s, of zelfs langzamer, afhankelijk van de beschikbaarheid van camerastabilisatie (hetzij monopod, statief of in-camera stabilisatie voor degenen die niet zwak van hart zijn!)
Om de beweging volledig te bevriezen, is meestal een sluitertijd van 1/400s en hoger nodig, als ISO en diafragma het toelaten natuurlijk, vooral als er tijdens een dans andere rekwisieten worden gebruikt, zoals rondvliegend water of poeder.
Nabewerking
De beslissing om in kleur of zwart-wit te gaan nabewerken is een zeer persoonlijke beslissing die iedere fotograaf eigen is, en hangt af van iemands visie, ideeën, creatieve bagage en het onderwerp in kwestie. Sommige opnamen zijn meer geschikt voor kleur dan voor zwart-wit, en omgekeerd. Overmatige verzadiging en contrastversterking leiden meestal tot een schreeuwerig eindresultaat en moeten zorgvuldig worden vermeden.
Conclusie
Dansfotografie is een zeer lonend genre in de fotografie, en het hoeft niet ontmoedigend of ongenaakbaar te lijken. Het vergt hard werk, toewijding en gepassioneerde intensiteit, maar het resultaat is binnen handbereik en lonend. Stop nooit met proberen.
Over de auteur: Dr. Charles Paul Azzopardi is kunstfotograaf, curator, adviseur fotografisch cultureel erfgoed en schrijver. De meningen in dit artikel zijn uitsluitend die van de auteur. U kunt meer werk van Charles vinden op zijn website en Instagram.