Ik vroeg in een Nederlandse fotografie community hoe men denkt over zwart-wit fotografie voor landschappen. Het blijkt niet algemeen geaccepteerd te zijn, en er worden veel vreemde redenen gegeven waarom zwart-wit niet gebruikt zou moeten worden. Ik wil graag een paar van die redenen delen die mij verrasten.
Als je fotografeert in raw-bestandsformaat, draagt elke foto die je maakt de kleurinformatie die de sensor heeft verzameld. Dat is het grote verschil met de oude manier van zwart-wit filmen. Toen was het bijna altijd een bewuste keuze. Nu kan de keuze voor zwart-wit op elk moment worden gemaakt.
Voor veel landschapsfotografen is er geen enkele keuze. Een landschapsfoto moet in kleur zijn. Zo niet, dan gaan de mooie kleuren bij zonsopgang of zonsondergang verloren, en is de foto niet meer zo interessant.
Behalve als we kijken naar de zwart-wit landschappen geschoten door Ansel Adams. Zijn foto’s zijn beroemd en een groot voorbeeld voor veel landschapsfotografen. Als we die beelden zo mooi vinden, waarom kiezen we er dan niet voor om landschappen vaker in zwart-wit vast te leggen?
Deze vraag stelde ik aan veel lezers in die Nederlandse fotogemeenschap. Ik durfde zelfs te stellen dat als je gelooft in het idee dat zwart-wit fotografie niet geschikt is voor landschappen, je het werk van iemand als Ansel Adams zeker niet zou waarderen.
Het is een gewaagde uitspraak, ik weet het. Maar als je een zwart-wit landschapsfoto afkeurt, zou dat betekenen dat je ook het werk afkeurt dat een groot voorbeeld is geweest voor veel landschapsfotografen. Ik kreeg veel reacties, waarvan sommige mij verrasten. Ik heb een paar van de meest verrassende reacties verzameld.
1. Zwart en wit is deprimerend
Er werd niet uitgelegd waarom een zwart-wit foto deprimerend zou moeten zijn. Toch kan ik het een beetje begrijpen, omdat zwart-wit vaak een donkere toon of stemming heeft. Maar dat is een keuze van de fotograaf zelf, en heeft volgens mij niets te maken met het feit dat het een zwart-wit foto is.
Een kleurenfoto kan even deprimerend zijn, vooral als hij in een even donkere toon wordt gepresenteerd. Met andere woorden, misschien heeft het idee van deprimerende foto’s niets te maken met zwart-wit, maar met de sfeer van het landschap zelf.
2. We zien in kleur, dus moeten we kleurenfoto’s maken.
De meesten van ons zijn geboren met kleurzicht, dus zou het dom zijn om in zwart-wit te fotograferen. Deze opmerking verraste me. En om eerlijk te zijn, weet ik niet wat ik ervan moet denken.
Het lijkt me een nogal dwaze opmerking aangezien er mensen zijn die geen kleuren kunnen zien, waarvan sommigen ook fotografen zijn. Moeten zij dan beperkt worden tot zwart-wit opnames, omdat ze geen kleuren kunnen zien? Ik denk dat zwart-wit gewoon een manier is om je uit te drukken, ongeacht of je kleuren kunt zien of niet.
3. Zwart-wit is een beperking in de fotografie
Iemand vergeleek fotograferen in zwart-wit met 50 jaar teruggaan in de tijd of zelfs meer. Het zou te beperkend of zelfs ouderwets zijn. Als je de keuze hebt gemaakt om in zwart-wit te fotograferen, voegde de persoon eraan toe, zou je ook weer een oude camera en filmrolletjes moeten gebruiken. We gebruiken immers ook geen zwart-wit televisies meer.
Eén persoon stelde zelfs dat als kleur beschikbaar was vanaf het begin van de fotografie, zwart-wit nooit zou hebben bestaan, en dat het geen optie zou zijn in een moderne camera of fotobewerkingssoftware. Wat denk je daarvan?
4. Zwart-wit is minder indrukwekkend
Over deze uitspraak valt iets te zeggen. Als je een zonsondergang of zonsopgang fotografeert met geweldige kleuren in de lucht, kan het minder indrukwekkend zijn als het wordt omgezet in zwart-wit.
Maar je moet je afvragen: als de foto in zwart-wit niet meer indrukwekkend is, wat is het dan dat de kleurenfoto in de eerste plaats zo aantrekkelijk maakt? Waarschijnlijk alleen de kleuren.
Een goede landschapsfoto is meer dan kleuren alleen. Het gaat om een interessant onderwerp, compositie, en alle andere dingen die het de moeite waard maken om naar te kijken. Dus, als je eindigt met een minder indrukwekkende zwart-wit foto, is dat waarschijnlijk omdat hij teveel leunt op de kleuren.
5. Zwart-wit is om slechte foto’s te herstellen
Ik heb deze voor het laatst bewaard, want het is overduidelijk waarom deze uitspraak is gedaan. Het is omdat te veel fotografen proberen een saaie foto te redden door hem in zwart-wit te veranderen. Deze zogenaamde oplossing werkt natuurlijk niet. Iets zwart-wit maken heeft niets te maken met artistiek zijn.
Het verwijderen van kleuren repareert een slechte foto niet, en het resultaat is vaak net zo slecht als de oorspronkelijke kleurenversie, of erger. Omdat dit zo vaak gebeurt, kan ik me voorstellen hoe iemand aan dit idee over zwart-wit komt.
Vergeet niet dat je van niets iets kunt maken. Een goede zwart-wit landschapsfoto is geen reddingspoging, maar een zorgvuldig bewerkt beeld. En omdat er geen kleur is om je af te leiden, is het waarschijnlijk nog moeilijker.
Het is een keuze, geen excuus
Het presenteren van een landschapsfoto in zwart-wit of kleur is een keuze. Sommige foto’s werken zonder kleur, andere werken beter met kleur. Maar wat je ook kiest, het is een persoonlijke voorkeur. Als je niet van zwart-wit houdt, gebruik het dan niet. Zo simpel is dat.
Wat vindt u van de opmerkingen die ik kreeg over zwart-wit landschapsfotografie? Ben je het ermee eens, of heb je een ander idee waarom zwart-wit wel of niet werkt voor landschapsfoto’s? Ik lees je mening graag in de commentaren hieronder.