De hernieuwde belangstelling voor filmfotografie is verbazingwekkend. Nieuwkomers genieten van de uitdaging van een beperkt aantal foto’s per rolletje. Zij genieten van de spanning van het lange wachten op de verwerking van de film voordat zij zien of hun foto’s goed gelukt zijn.
Als je al lang film gebruikt, ben je waarschijnlijk gewend aan deze eigenaardigheden. Dus ben je blasé geworden over filmfotografie? Dan hebben wij drie filmhacks om je creativiteit uit te breiden en je passie weer aan te wakkeren.
Film Hack 1: Cross-Process voor kleurrijke resultaten
Als je een rolletje ‘gewone’ film koopt, is dat gebaseerd op het idee dat de film in de chemie wordt verwerkt, en dat je een lange strook negatieven krijgt, klaar om te worden afgedrukt. In een traditioneel fotolab worden deze ‘negatieve’ beelden geprojecteerd op fotopapier, dat door andere chemie wordt gehaald om uw afdrukken te maken. Diafilm is anders. Wanneer diafilm, ook bekend als positieve of transparante film, wordt verwerkt, kunt u deze naar het licht gericht houden en een levensecht beeld zien. Diafilm wordt verwerkt met een ander soort chemie (E-6) dan de ‘normale’ negatieve chemie (C-41).
Wat gebeurt er als je transparantiefilm verwerkt met chemie die bedoeld is voor een kleurenafdruk?
Dit heet kruisverwerking. Je eindigt met een strook negatieven met rare kleureffecten. Het is contrastrijk, heeft een hoge verzadiging, en zit vol grove korrel. Let op je lichtmeter als je opnamen maakt die bestemd zijn voor kruisbewerking, want je krijgt betere effecten als de foto’s correct belicht zijn. En vergeet niet dat, aangezien kruisbewerking het contrast verhoogt, je geen details krijgt in schaduwgebieden omdat die echt donker worden.
Creatief zijn met cross-processing betekent situaties kiezen die surrealistische kleurverschuivingen aankunnen. Straatbeelden, surffoto’s en themaparken zijn uitstekende plaatsen om foto’s te maken die een kruisbewerking ondergaan. Ze zullen profiteren van de freaky effecten van dit type filmmanipulatie, waarbij de onderwerpen vreemde kleurtinten krijgen.
Doe geen moeite om trouwfoto’s te maken en de film kruislings te bewerken; de resultaten zullen niet flatteus zijn. Verkruiste film geeft sterke groenige kleurzweem op huidtinten en korrelige kenmerken die een bruid niet aantrekkelijk vinden.
Je kunt zwart-wit film niet kruiselings verwerken door middel van kleurchemie, omdat de film dan van zijn emulsie wordt ontdaan. Na al die tijd foto’s maken, blijf je achter met een leeg filmrolletje, en dat kan ook de kleurenchemie verpesten. En probeer niet een oude Kodachrome die u misschien in de fotokist van uw ouders hebt gevonden te verwerken; deze gebruikt een heel ander soort chemie, en u zult de film ruïneren.
Als je je diafilm aan een fotolab overhandigt, zorg er dan voor dat ze begrijpen dat je hem kruislings wilt laten verwerken. Anders zullen ze normale E6 chemie gebruiken om het te ontwikkelen. Kruisbewerking is een leuke manier om met film te experimenteren, omdat de resultaten wild en onvoorspelbaar zijn. Je weet niet hoe de foto’s zullen worden tot je de afdrukken in handen hebt.
Film Hack 2: Dubbele belichtingen
Een van de voorwaarden voor het produceren van creatieve resultaten is het loslaten van de behoefte aan perfectie; dit is een tijd voor experimenteren en plezier! Het is een kans om te spelen met concepten en bereid te zijn fouten te maken om te leren wat het beste werkt.
Dubbele belichtingen waren vroeger het ongelukkige resultaat van het vergeten de film vooruit te spoelen voor de volgende opname. Het gebeurde op oude, handmatige filmcamera’s in de handen van vergeetachtige fotografen en verpestte bijna altijd het beeld. Maar met opzet dubbele belichtingen maken is een spannende manier om je vaardigheden als fotograaf uit te dagen. Voor deze hack kun je elke spiegelreflexcamera en elk filmrolletje gebruiken.
De eenvoudigste methode voor dubbele belichtingen is om dezelfde film twee keer in de camera te laden. Maak foto’s op het rolletje en spoel de film terug tot hij loslaat van de spoel, maar stop met wikkelen voordat hij helemaal in de bus gaat. Herlaad nu diezelfde film en neem nog een set foto’s over de vorige. Tenzij u zo attent bent om de film in precies dezelfde sprockets te bevestigen als de eerste keer, zult u waarschijnlijk verkeerd uitgelijnde frames krijgen, maar dit kan bijdragen aan het willekeurige en charmante karakter van dubbel belichte beelden.
Een andere optie is beschikbaar voor camera’s zoals de Nikon F2 of Canon AE-1 met een handmatig terugspoelsysteem. Na het maken van een opname drukt u op de terugspoelknop om de film niet meer vooruit te laten gaan, en draait u vervolgens de filmvoorspoelhendel op totdat de camera denkt dat het volgende beeldje is aangekomen. In werkelijkheid blijft de film in dezelfde positie, en kunt u de tweede foto over de eerste foto heen maken. Zo kunt u een beeld zo samenstellen dat beide scènes elkaar op een esthetisch verantwoorde manier overlappen.
Voor een spookachtig effect laat je een leeg gebied in een deel van het kader, zoals de lucht, en vul je dat met het onderwerp van je volgende opname. Of neem donkere delen van het eerste beeld op, en de tweede belichting zal in dat deel van het kader beter zichtbaar zijn. Een evenwichtige scène laat zien dat je deze dubbele opname met opzet hebt gemaakt. Met deze methode kun je twee, drie of vier keer belichten op hetzelfde frame. Voor het beste resultaat onderbelicht je de overlappende beelden met één f-stop, zodat je het frame niet overbelicht.
Sommige nieuwere camera’s hebben een ingebouwde meervoudige belichtingsfunctie. Camera’s als de Nikon FE2 en Nikon FM3A hebben een klein hendeltje, dat tussen de opnamen door kan worden ingedrukt. Met dit hendeltje kan de sluiter opnieuw worden ingesteld zonder de film vooruit te schuiven. En nieuwere elektronische filmcamera’s, zoals Nikon’s F3-F6, zijn uitgerust met een speciale knop voor meervoudige belichting, waardoor het gemakkelijker is om twee of meer opnamen op precies dezelfde plaats in het kader te maken.
Film Hack: Retro lichtlekken
Lichtlekken kwamen vroeger per ongeluk voor bij oude camera’s, maar met wat manipulatie kun je opzettelijk lichtlekken toevoegen zodat het lijkt alsof je een vintage camera hebt gebruikt. Lichtlekken voegen gele, oranje en rode strepen toe die een retro, grillige sfeer creëren. Maar je moet je ervan bewust zijn dat het forceren van lichtlekken een onvoorspelbaar karakter heeft, en je kunt de positie van dit effect niet controleren.
De eenvoudigste manier om lichtlekken te produceren is om de achterkant van de camera een fractie van een seconde te openen als het filmrolletje is opgenomen. Spoel de film niet terug; ga in een lichte ruimte staan en klik de achterkant van de camera even open voordat je hem weer dichtklapt. Deze blootstelling aan licht zal waarschijnlijk de laatste paar foto’s verpesten, maar de rest van het rolletje mag alleen licht lekken over de tandwielen en in sommige delen van de frames.
Als je enige invloed wilt hebben op het uiterlijk van je lichtlekken, kun je een soortgelijk resultaat nabootsen door licht van een spiegel in de lens te weerkaatsen terwijl je een opname maakt, waardoor een kleurrijke gloed over het beeld ontstaat. Voor de meer traditionele lichtlektinten weerkaatst u roodachtig licht van een prisma in de lens terwijl u een scène fotografeert. U kunt ook een geel, oranje of rood voorwerp dicht bij de zijkant van de lens plaatsen terwijl u scherpstelt op een onderwerp in de verte. Gebruik een groot diafragma om deze voorwerpen op de voorgrond onscherp te maken, zodat het lijkt op lichtlekken. Fotograferen door de vlam van een aansteker geeft ook een realistisch lichtlekeffect.
Samenvattend
Veel fotografen keren terug naar de filmcamera vanwege de traditionele, korrelige uitstraling. Het brengt een gevoel van nostalgie met zich mee, gekoppeld aan angst als je wacht om te ontdekken of je film vol zit met verbazingwekkende beelden die overeenkomen met de visie die je wilde produceren of dat hij onderbelichte onscherpe flops bevat.
Door te experimenteren met cross-processing, dubbele belichtingen en lichtlekken zijn er geen fouten – je creëert altijd spannende kunstwerken.
Over de auteur: Leigh Diprose is een bedrijfseigenaar en fulltime schrijver in de beeldverwerkingsindustrie wiens passie het is om kennis te delen. De meningen in dit artikel zijn uitsluitend die van de auteur. Zijn gepubliceerde werk is gepubliceerd door top imaging groothandelaren en toonaangevende imaging retailers in meer dan 14 landen.
Beeldcredits: Header foto door Markus Winkler